NREGA मनरेगा योजना माहिती

By
admin
-
0
653

महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी कायदा Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Act NREGA मनरेगा योजना माहिती

Ministry of Rural Development

ग्रामीण विकास मंत्राययाची एक रोजगार योजना NREGA मनरेगा जी प्रत्येक ग्रामीण कुटुंबातील अकुशल सदस्यांना ऐच्छिक कामासाठी आर्थिक वर्षात किमान 100 दिवसांच्या रोजगाराची हमी देते. 10 वर्षांपेक्षा जास्त वय असलेल्या आणि ग्रामीण भागात वास्तव्यास असलेल्या कोणत्याही भारतीय नागरिकाला या योजनेमधे अर्ज करून सहभागी होता येते, अर्जदाराला अर्ज केल्याच्या तारखेपासून 15 दिवसांच्या आत रोजगाराची हमी मिळते. मोबदला थेट अर्जदाराच्या बँक खात्यात तसेच पोष्ट ऑफिस खात्यात जमा केल्या जातो, मजुरी एका आडवड्याच्या आत किंवा जास्तीत जास्त पंधरा दिवसांत दिली जाते. पुरष आणि महिलांना समान वेतन दिले जाते. 100 टक्के शहरी लोकसंख्या असलेल्या जिल्ह्यांना मात्र मनरेगा ( महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी कायदा ) या योजनेमधून वगळण्यात आलेले आहे, संपूर्ण भारत देशात हि योजना लागू आहे.

महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी कायदा Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Act
योजनेचे नावमहात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी कायदा Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Act
विभागMinistry of Rural Development
राज्यसंपूर्ण भारत
योजनेचे संकेतस्थळयेथे क्लिक करा
अधिक माहिती करीता पहाwww.youtube.com/techwithrahul
NREGA मनरेगा

योजनेचे फायदे NREGA मनरेगा

  1. अर्जदाराला अर्ज केल्याच्या तारखेपासून 15 दिवसांच्या आत रोजगाराची हमी मिळते.
  2. अर्जदाराला त्याच्या निवासस्थानाच्या 5 किमीच्या परिघात किंवा ब्लॉकमध्ये काम उपलब्ध करून देण्याचा प्रयत्न केला जातो. जर अर्जदार कामाच्या ठिकाणापासून 5 किमीपेक्षा जास्त अंतरावर राहत असेल, तर तो/तिला प्रवास आणि निर्वाह भत्ता (किमान वेतनाच्या 10%) मिळण्यास पात्र असेल.
  3. एका आठवड्याच्या आत किंवा जास्तीत जास्त पंधरा दिवसांच्या आत मोबदला दिला जातो. पुरुष आणि महिलांना समान वेतन दिले जाते.
  4. प्रत्येक कामाच्या ठिकाणी सावली, पिण्याचे पाणी आणि प्रथमोपचाराची व्यवस्था केली जाते.

अपंग व्यक्तींच्या सहभागाला प्रोत्साहन देण्यासाठी विशेष उपक्रम:

  • योग्य कार्ये ओळखणे
  • जागरूकता आणि विशेष तरतुदी लक्षात घेऊन अपंग व्यक्तींचे संघटन करणे
  • मोठ्या ग्रामपंचायतींमध्ये विशेषतः अपंग व्यक्तींसाठी योग्य असलेल्या कामांची ओळख
  • कामाच्या ठिकाणी पिण्याच्या पाण्याची व्यवस्था करणे आणि क्रॅचचे व्यवस्थापन करणे इत्यादी कामांना प्राधान्य.
  • कामाच्या ठिकाणी साधने आणि उपकरणे/सुविधा पुरवणे
  • अपंग व्यक्तींना आदराने वागवा
  • अशा कुटुंबांना 100 दिवसांचा रोजगार मिळावा यासाठी विशेष मोहीम
  • विशिष्ट रंगाचे जॉब कार्ड देणे

ज्येष्ठ नागरिकांच्या बाबतीत विशेष लक्ष आणि तरतूद

विशेष ज्येष्ठ नागरिक गट तयार केले जाऊ शकतात आणि त्यांना विशेष कामे दिली जातात ज्यासाठी कमी शारीरिक श्रम आवश्यक असतात.

अंतर्गत विस्थापित व्यक्तींच्या बाबतीत विशेष लक्ष आणि तरतूद

या व्यक्तींना दिलेले विशेष जॉब कार्ड ही कुटुंबे विस्थापित होईपर्यंत वैध राहतील

आणि ते त्यांच्या मूळ ठिकाणी परत येईपर्यंत, कार्डची वैधता संपुष्टात येईल.

योजनेबाबत मार्गदर्शक सुचना डाऊनलोड करा (Brochure Download)

येथे क्लिक करा

सामान्य प्रश्न NREGA मनरेगा योजनेबाबतचे

https://nrega.nic.in/Circular_Archive/archive/nrega_doc_FAQs.pdf

योजनेत सहाभागी होण्याकरीताची पात्रता

  1. अर्जदाराचे वय किमान १८ वर्षे असणे आवश्यक आहे.
  2. अर्जदार हा ग्रामीण भागातील रहिवासी असावा.

अर्ज योजनेत सहभागी होण्याकरीता

योजनेत सहभागी होण्याकरीता खालील दोन पध्दतीने अर्ज सादर करता येतो.

  1. ऑफलाईन अर्ज
  2. ऑनलाईन अर्ज

1.ऑफलाईन अर्ज NREGA मनरेगा असा करा Offline Form

पायरी 1: नोंदणीसाठी स्थानिक ग्रामपंचायतीकडे साध्या कागदावर अर्ज केला जाऊ शकतो.

एखादी व्यक्ती पंचायत सचिव किंवा ग्राम रोजगार सहाय्यकांसमोर वैयक्तिकरित्या हजर राहून

नोंदणीसाठी तोंडी विनंती करू शकते आणि या प्रकरणात आवश्यक तपशील

ग्राम रोजगार सहाय्यक किंवा पंचायत सचिव यांनी नोंदवला पाहिजे.

नोंदणीसाठी अर्जामध्ये कुटुंबातील प्रौढ सदस्यांची नावे असणे आवश्यक आहे

जे अकुशल हाताने काम करण्यास इच्छुक आहेत. अर्जामध्ये वय, लिंग, SC/ST स्थिती,

राष्ट्रीय स्वास्थ्य विमा योजना (RSBY) क्रमांक, आधार क्रमांक, दारिद्र्यरेषेखालील (BPL) स्थिती

आणि बँक/तपशील जसे पोस्ट ऑफिस खाते क्रमांक (जर खाते असल्यास) यांचा समावेश असावा.

पायरी 2: ग्रामपंचायत (GP) खालील तपशीलांची पडताळणी करेल:

अर्जात म्हटल्याप्रमाणे कुटुंब खरोखरच एक युनिट आहे का?

अर्जदार कुटुंब संबंधित ग्रामपंचायतीचे स्थानिक रहिवासी आहे की नाही.

अर्जदार कुटुंबातील प्रौढ सदस्य आहे की नाही.

पडताळणीची प्रक्रिया शक्य तितक्या लवकर किंवा कोणत्याही परिस्थितीत ग्रामपंचायतीकडून अर्ज प्राप्त झाल्यापासून पंधरवड्याच्या आत पूर्ण केली जाईल.

पायरी 3: पडताळणीनंतर, पात्र आढळलेल्या कुटुंबाचे सर्व तपशील पंचायत सचिव

किंवा ग्राम रोजगार सहाय्यक (GRS) किंवा राज्य सरकारद्वारे अधिकृत व्यक्तीद्वारे MIS कडे सबमिट केले जातील. (नरेगा सॉफ्ट).

पायरी 4: एखादे कुटुंब नोंदणीसाठी पात्र असल्याचे आढळल्यास, ग्रामपंचायत अर्ज केल्याच्या

पंधरवड्याच्या आत कुटुंबाला जॉबकार्ड देईल.

जॉबकार्ड अर्जदार कुटुंबातील एका सदस्याला ग्रामपंचायतीच्या इतर काही रहिवाशांच्या उपस्थितीत सुपूर्द करावे.

जॉब कार्डचे स्वरूप योजनेच्या मार्गदर्शक तत्त्वांच्या परिशिष्ट-5 मध्ये दिलेले आहे.

नोंदणीसाठी अर्जाचे तपशीलवार स्वरूप योजनेच्या मार्गदर्शक तत्त्वांच्या परिशिष्ट-3 मध्ये दिलेले आहे.

*ग्रामपंचायत (जीपी) कार्यालयात वर्षभर नोंदणी केली जाईल.

*नोंदणीसाठी अर्ज कुटुंबाच्या वतीने कोणत्याही प्रौढ सदस्याने करणे आवश्यक आहे.

2.ऑनलाईन अर्ज असा करा NREGA Online form

क्तींना समुदाय सेवा केंद्र (CSCs) सारख्या इतर केंद्रांद्वारे नोंदणीसाठी अर्ज करण्याचा पर्याय देखील दिला पाहिजे.

C.S.C. ऑपरेटरद्वारे अर्ज भरला जाईल आणि तो अर्ज संबंधित ग्रामपंचायतीकडे आवश्यक कार्यवाहीसाठी पाठविला जाईल.

यासंदर्भात राज्य सरकार आवश्यक आदेश जारी करेल.

*ग्रामपंचायत (जीपी) कार्यालयात वर्षभर नोंदणी केली जाईल.

*नोंदणीसाठी अर्ज कुटुंबाच्या वतीने कोणत्याही प्रौढ सदस्याने करणे आवश्यक आहे.

आवश्यक कागदपत्रे – NREGA मनरेगा

योजनेमधे सहभागी होण्याकरीता खालील कागदपत्रे आवश्यक आहे

1.अर्जदाराचा फोटो.

2.अर्जदाराच्या घरातील सर्व नरेगा जॉब कार्ड अर्जदारांचे नाव, वय आणि लिंग

3.गावाचे नाव, ग्रामपंचायत, गट

4.ओळखीचा पुरावा (रेशन कार्ड, मतदार ओळखपत्र, आधार, पॅन)

5.अर्जदार एस.सी. / एस.टी / तुम्ही इंदिरा आवास योजनेचे (IAY) लाभार्थी आहात की नाही याचा तपशील / जमीन सुधारणा (LR)

6.नमुना स्वाक्षरी / अंगठ्याचा ठसा

NREGA मनरेगा योजनेबाबत वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

1. मनरेगामधील प्रमुख भागधारक कोण आहेत?

MGNREGA मधील प्रमुख भागधारक आहेत: वेतन शोधणारे, ग्रामसभा (GS),

तीन-स्तरीय पंचायती राज संस्था (PRIs), ब्लॉक स्तरावरील कार्यक्रम अधिकारी,

जिल्हा कार्यक्रम समन्वयक (DPCs), राज्य सरकारे, ग्रामीण विकास मंत्रालय (MoRD), नागरी समाज,

इतर भागधारक [उदा. रेखा विभाग, अभिसरण विभाग, बचत गट (SHG), इ.

2. पगार मासिक, साप्ताहिक किंवा रोजच्या आधारावर दिला जाईल का?

दैनंदिन मजुरी साप्ताहिक आधारावर वितरीत केली जाईल किंवा कोणत्याही परिस्थितीत असे काम केल्याच्या तारखेपासून पंधरवड्याच्या आत नाही.

3. बाल संगोपन सेवा प्रदान करण्यासाठी नियुक्त केलेल्या महिलांसाठी वेतन दर किती आहे?

अशा प्रकारे नोकरी करणाऱ्या महिलांना प्रचलित वेतन दराप्रमाणे मोबदला दिला जावा.

4. सॅलरी स्लिपमध्ये कोणती माहिती दिली जाईल?

वैयक्तिक वेतन स्लिप किंवा मजुरी स्लिपमध्ये कामाचा आयडी,

मजुरी दर, काम केलेल्या दिवसांची संख्या,

कामगाराने आठवड्यात कमावलेली रक्कम, प्रति एचएच पूर्ण केलेल्या मनुष्यदिवसांची संख्या आणि प्रति पूर्ण झालेल्या मनुष्यदिवसांची संख्या यासारख्या मजुरी देयकांचा तपशील असावा. प.पू. वेतन स्लिपचा मसुदा योजनेच्या मार्गदर्शक तत्त्वांच्या परिशिष्ट-15 मध्ये आढळू शकतो.

5. मजुरी साधकांना वेतन कसे दिले जाते?

केंद्र सरकारने सूट दिल्याशिवाय वेतनाचे पेमेंट संबंधित बँका किंवा पोस्ट ऑफिसमधील कामगारांच्या वैयक्तिक बचत खात्यांद्वारे केले जाईल.

6. मजुरी साधक खाते उघडण्यासाठी काही अधिकृत कागदपत्रे आवश्यक आहेत का?

मनरेगा जॉब कार्ड, संबंधित अधिकार्‍याने रीतसर स्वाक्षरी केलेले,

तुमचे ग्राहक जाणून घ्या (KYC) नियमांनुसार बँक खाते उघडण्यासाठी अधिकृतपणे वैध दस्तऐवज आहे.

7. मजुरी देण्यास विलंब झाल्यास काही भरपाई आहे का?

मनरेगाने विलंब भरपाई देणारी यंत्रणा उभारण्यासाठी तपशीलवार प्रक्रिया मांडली आहे.

प्रणालीनुसार, मनरेगा कामगारांना एमआर बंद होण्याच्या सोळाव्या दिवसानंतरच्या विलंबाच्या

कालावधीसाठी प्रतिदिन न भरलेल्या वेतनाच्या 005 टक्के दराने विलंब भरपाई मिळण्याचा अधिकार आहे.

8. मनरेगा कामगारांसाठी कोणती सामाजिक सुरक्षा प्रदान केली जाते?

सामाजिक सुरक्षा अंतर्गत केवळ मनरेगा कामगारांसाठी दोन प्रकारचे विमा प्रदान केले जातात:

(i) जनश्री विमा योजना (JBY): JBY ग्रामीण लोकांना जीवन संरक्षण आणि अपंगत्व लाभ प्रदान करते.

(ii) राष्ट्रीय स्वास्थ्य विमा योजना (RSBY): RSBY मागील आर्थिक वर्षात 15 दिवसांपेक्षा जास्त काळ

काम केलेल्या सर्व महात्मा गांधी नरेगा कामगार/लाभार्थ्यांना वाढविण्यात आले आहे.

9. NREGA मनरेगा मध्ये PO म्हणून कोणाला नियुक्त केले जाते?

तहसीलदार/ब्लॉक डेव्हलपमेंट ऑफिसर यांसारख्या ब्लॉक स्तरावरील कार्यकारी अधिकारी

अनेकदा पीओ म्हणून नियुक्त केले जातात. ज्या ब्लॉकमध्ये अनुसूचित जाती/जमाती/भूमिहीन मजुरांची संख्या जास्त आहे

आणि जिथे मनरेगा कामांना जास्त मागणी असण्याची शक्यता आहे अशा ब्लॉक्ससाठी

मनरेगासाठी एक वचनबद्ध/समर्पित पीओ असावा. POs ला थेट मनरेगाशी संबंधित नसलेल्या जबाबदाऱ्या सोपवल्या जाऊ नयेत.

10. जॉब कार्ड म्हणजे काय?

जॉब कार्ड हे एक महत्त्वाचे दस्तऐवज आहे जे मनरेगा अंतर्गत कामगारांच्या अधिकारांची नोंद करते.

हे कायदेशीररित्या नोंदणीकृत कुटुंबांना कामासाठी अर्ज करण्यास सक्षम करते, पारदर्शकता सुनिश्चित करते आणि कामगारांना फसवणुकीपासून संरक्षण देते.

11. जॉब कार्डसाठी नोंदणी करताना तपशील देण्यासाठी काही पूर्व-मुद्रित फॉर्म आहे का?

राज्य सरकार MGNREGA ऑपरेशनल मार्गदर्शक तत्त्वे 2013 च्या संबंधित परिशिष्टांमध्ये

विहित नमुन्यानुसार मुद्रित फॉर्म देऊ शकते. तथापि, छापील फॉर्मवर ताण येऊ नये.

12. कुटुंबातील सर्व प्रौढ सदस्य जॉब कार्डसाठी नोंदणी करू शकतात का?

होय, अकुशल अंगमेहनतीसाठी इच्छुक असलेले सर्व प्रौढ कुटुंबातील सदस्य मनरेगा अंतर्गत जॉब कार्ड मिळविण्यासाठी स्वतःची नोंदणी करू शकतात.

13. जॉब कार्डची नोंदणी किती वर्षांसाठी वैध आहे?

नोंदणी पाच वर्षांसाठी वैध आहे आणि आवश्यक असल्यास, नूतनीकरण/पुनर्प्रमाणीकरणासाठी विहित प्रक्रियेचे अनुसरण करून त्याचे नूतनीकरण/पुन्हा प्रमाणीकरण केले जाऊ शकते.

14. अर्जदार बेरोजगार भत्त्यासाठी कधी पात्र आहे?

नोकरीसाठी अर्ज मिळाल्यापासून पंधरा दिवसांच्या आत जर एखाद्या अर्जदाराला रोजगार दिला गेला नाही तर,

आगाऊ अर्जाच्या सर्व प्रकरणांमध्ये, नोकरीची मागणी केल्याच्या तारखेपासून किंवा

नियुक्तीच्या तारखेपासून 15 दिवसांच्या आत रोजगार प्रदान केला जावा.

अर्ज, जे नंतर असेल. अन्यथा, बेरोजगारी भत्ता देय होईल. त्याची गणना संगणक प्रणालीद्वारे किंवा

व्यवस्थापन माहिती प्रणाली (MIS) द्वारे स्वयंचलितपणे केली जाणार नाही.

15. मनरेगा अंतर्गत कामगारांची विशेष श्रेणी (असुरक्षित गट) कोण बनवते?

कामगारांची विशेष श्रेणी खालील प्रमाणे आहे: ni) अपंग व्यक्ती nii) आदिम आदिवासी समूह nii)

भटक्या विमुक्त जमाती समूह) विमुक्त जमाती एनवी) विशेष परिस्थितीत महिला)

65 वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे ज्येष्ठ नागरिक) एचआयव्ही पॉझिटिव्ह व्यक्ती) अंतर्गत विस्थापित व्यक्ती मजुरी

16. मनरेगा अंतर्गत काम करणाऱ्या दिव्यांग व्यक्तींसाठी काही विशेष काम ओळखले गेले आहे का? होय असल्यास, कृपया काही उदाहरणे द्या.

होय, अनेक कार्ये विशेषतः अपंग व्यक्तींसाठी ओळखली जातात. याशिवाय,

अपंग व्यक्तींच्या श्रेणीसाठी सूचक कार्ये प्रदान केली आहेत. पिण्याच्या पाण्याची व्यवस्था,

नव्याने बांधलेल्या भिंतींवर पाणी शिंपडणे, शेततळे बांधणे, बाल संगोपन आणि वृक्षारोपण ही यातील काही कामे आहेत.

17. कामगार गटांमध्ये सदस्य होण्यासाठी कोण पात्र आहेत?

ज्या कामगारांनी मागील वर्षात 10 दिवस काम केले आहे ते कामगार गटांचे सदस्य होण्यासाठी अर्ज करण्यास पात्र आहेत.

18. रोजगारासाठी स्वतःची नोंदणी करण्याची प्रक्रिया काय आहे?

MGNREGA अंतर्गत अकुशल मजुरीची नोकरी शोधण्यास इच्छुक प्रौढ सदस्य असलेली कुटुंबे नोंदणीसाठी अर्ज करू शकतात.

नोंदणीसाठी अर्ज स्थानिक ग्रामपंचायतीकडे विहित नमुन्यात किंवा साध्या कागदावर करता येतो.

स्थलांतरित होऊ शकणार्‍या कुटुंबांना जास्तीत जास्त संधी उपलब्ध करून देण्यासाठी, जीपी कार्यालयात वर्षभर नोंदणी देखील सुरू केली जाईल.

19. अर्जामध्ये असलेली माहिती चुकीची असल्याचे आढळल्यास, कोणती प्रक्रिया अवलंबावी लागेल?

ग्रामपंचायत पीओकडे अर्ज पाठवेल. पीओ, तथ्यांची स्वतंत्र पडताळणी केल्यानंतर आणि संबंधित

व्यक्तीला ऐकण्याची संधी दिल्यानंतर, जीपीला यापैकी एक – n

(i) कडे निर्देश देऊ शकतो. घराची नोंदणी करा किंवा n

(ii). अर्ज नाकारणे किंवा n

(iii). सुरक्षित तपशील योग्य आणि पुन्हा अर्ज प्रक्रिया.

20. जॉब कार्डची किंमत (त्यावर चिकटवलेल्या छायाचित्रासह) अर्जदाराने भरावी का?

नाही, जॉब कार्डची किंमत, त्यांना चिकटवलेल्या छायाचित्रांच्या खर्चासह,

प्रशासकीय खर्चाच्या अंतर्गत समाविष्ट आहे आणि कार्यक्रम खर्चाचा भाग म्हणून वहन केला जातो.

21. हरवलेल्या व्यक्तीसाठी डुप्लिकेट जॉब कार्ड देण्याची काही तरतूद आहे का?

होय, मूळ हरवल्यास किंवा खराब झाल्यास जॉबकार्ड धारक डुप्लिकेट जॉबकार्डसाठी अर्ज करू शकतो.

अर्ज GP ला दिला जाईल आणि नवीन अर्जाप्रमाणेच प्रक्रिया केली जाईल,

फरक असा आहे की पंचायतीने ठेवलेल्या JC ची डुप्लिकेट प्रत वापरून तपशील देखील सत्यापित केला जाऊ शकतो.

विविध सरकारी योजनांचे Sarkari Yojana वेळीच अपडेट Update मिळवीण्या करीता खालील टेलिग्राम Telegram चॅनला Channel ज्वाईन करा

https://telegram.me/Tech_With_Rahul

विविध सरकारी योजनांबाबत Sarkari Yojana माहिती पाहण्याकरीता खालील युट्युब You Tube चॅनला Channel ला सबस्क्राईब Subscribe करा

www.youtube.com/techwithrahul

Adv

RELATED ARTICLESMORE FROM AUTHOR